Yerfıstığı tohumları; içerdiği yağ, protein, karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler ile insanlar ve hayvanlar için değerli bir besin kaynağıdır.
Yerfıstığı tohumları, çeşitlere göre değişmekle beraber, % 44–56 oranında yağ içermektedir. Yerfıstığı yağı; tat ve dayanıklılık özellikleri bakımından pek çok bitkisel yağdan, daha üstündür. Bu nedenle, çok fazla tüketilmektedir. Dünya bitkisel yağ üretim toplam 130,2 milyon ton olup, bunun 5,5 milyon tonu (%4,2) Yerfıstığından karşılanmaktadır.
Yerfıstığı Yağının Kullanım Alanları;
Sıvı olarak kızartmalarda
Sıvı veya margarin olarak yemeklerde
Bisküvi yapımında
Pastacılıkta
Balık konservelerinin hazırlanmasında
Düşük kaliteli yerfıstığı yağları sabun v.b. gibi sanayi kollarında
Biodizel üretiminde kullanılmaktadır.
Yerfıstığı tohumları protein içerikleri bakımından oldukça zengindirler (%22–30). Yerfıstığında proteini oluşturan amino asitlerin kolay sindirilebilir özellikte olması, beslenmedeki değerini artırmaktadır.
Yerfıstığı tohumları doğrudan veya işlenerek;
Çerez olarak
Bisküvi yapılarak
Şekerleme yapılarak
Çikolatalı ürünler yapılarak
Fıstık katkılı dondurma yapılarak
Fıstık ezmesi yapılarak
Hazır kahvaltılıklar
Yağı çıkarıldıktan sonra geriye kalan küspe, çok değerli bir yem katkı maddesidir. Yerfıstığı küspesinde; yaklaşık % 45 ham protein bulunmaktadır. Bu nedenle, gelişmiş ülkelerde, karma yemlerin yapımında, bol miktarda yerfıstığı küspesi kullanılmaktadır.
Yerfıstığı tohumlarında bol miktarda K, Ca, Mg, P ve S gibi madensel maddeler bulunmaktadır. Ayrıca, yerfıstığı; A, B ve E (Tocopherol) gibi vitaminlerce de oldukça zengindir.
Yerfıstığı bir baklagil bitkisi olduğu için, bitki kısımları da çok değerli bir hayvan yemidir. Yeşil yem olarak doğrudan hayvanlara yedirildiği gibi, kurutularak balya yapılmakta ve kış mevsiminde hayvanlara yedirilmektedir. Yerfıstığının kuru otunda; % 11 protein, % 5 yağ, % 22 ham selüloz, % 42 azotsuz öz maddeler, % 10 kül ve % 10 su bulunmaktadır.
Yerfıstığı meyvelerinden tohumun çıkarılması ile geriye kalan kabukta; %6–7 ham protein, %1–2 yağ, % 60–67 ham lif, %35–45 selüloz, %27–33 lignin ve %2–4 kül bulunmaktadır.
Yerfıstığı Kabuklarının Kullanım Alanları;
Sunta yapımında,
Yem dolgu maddesi olarak,
Mantar yetiştiriciliğinde,
Yakacak olarak,
Yapay odun yapımında dolgu maddesi olarak,
Yapay kömür yapımında,
Sığır yetiştiriciliğinde kaba yem olarak,
Kümes hayvanları yetiştiriciliğinde altlık olarak ve
Tarımda mulch olarak değerlendirilmektedir.
Yerfıstığı bir baklagil bitkisidir. Bu nedenle, diğer baklagillerde olduğu gibi, havanın serbest azotunu toprağa bağlar ve kendisinden sonra ekilecek bitkiye azot ve organik maddece zengin bir toprak bırakır. Kazık köklü ve çapa bitkisi olması nedeniyle, iyi bir münavebe bitkisidir.
OSMANİYE'DE YERFISTIĞI TARIMININ DÜNÜ, BUGÜNÜ
Osmaniye’de yerfıstığı tarımına ne zaman başlanıldığı kesin olarak bilinmemekle beraber, Trakya’dan gelen göçmenler tarafından tohumunun getirildiği ve bölgemizde yetiştirilmeye başlanıldığı bilinmektedir. Osmaniye ilinde, yerfıstığı tarımı hasadının mekanize olmaması nedeniyle uzun yıllar aile ziraatının dışına çıkamamıştır. Özellikle hasat zamanının pamukla aynı döneme rastlaması, işçi temini bakımından, çiftçilerimiz açısından önemli bir sorun oluşturmuştur. Son yıllarda, hasat makinelerinin bölgeye girmesiyle birlikte yerfıstığı ekim alanlarında önemli miktarda genişlemeler olmuştur (102.894 Da). Ancak, halen bölgemizde kısmen de olsa yerfıstığı hasadı elle yapılmaktadır.
Bölgemizde başlangıçta orjini belli olmayan ve halk arasında Osmaniye olarak bilinen ve tohum kabuğu rengi pembe olan çeşit üretilmeye başlanmıştır. Çeşidin ismi Osmaniye olmasına rağmen, üreticilerin büyük bir kısmı tohumlarını her yıl Silifke ve Anamur’dan temin etmişlerdi. 1991 yılında NC-7 çeşidinin ülkemizde tescil edilmesinden sonra, bölgemizde ağırlıklı olarak bu çeşit ekilmeye başlamıştır. Bu çeşidin tohum renginin saman sarısı renginde olması nedeniyle, başlangıçta tüccarlar tarafından fazla rağbet görmemiş, ancak daha sonra üretimin bu çeşide kayması nedeniyle pazarlamadaki sorunlarda kendiliğinden ortadan kalkmıştır. Bugün itibariyle bölgemizde üretilen yerfıstığının tamamına yakın kısmını NC-7 çeşidi oluşturmaktadır.
2007 yılı değerlerine göre Osmaniye ilinde 34.436 ton kabuklu yerfıstığı üretilmektedir. Bu miktar Türkiye üretiminin %40,4’ünü oluşturmaktadır. Bunun nedeni, bölgemizde birim alandan getirisi en yüksek olan bitki konumunda olmasıdır. Ayrıca, Osmaniye ili yerfıstığı ticaretinin merkezi konumunda olduğu için, pazarlamada sıkıntı yaşanmamaktadır.
Osmaniye ilinde sanayinin temelini yerfıstığı oluşturmaktadır. Yapılan değerlendirmelere göre Türkiye’de üretilen yerfıstığının %40,4’ü Osmaniye’den karşılanmasına rağmen, %90’nına yakın kısmı Osmaniye’de pazarlanmaktadır.
2007 © Tüm hakları saklıdır.
